Najważniejszym drukiem towarzyszącym każdemu kierowcy przewożącemu towary niebezpieczne jest tzw. dokument przewozowy. Jest on kluczowy podczas kontroli pojazdu przez uprawnione jednostki oraz źródłem informacji o przewożonym towarze w razie awarii, kolizji lub wypadku. Powinien on zawierać ściśle określone informacje. Obowiązki wobec poprawnej formy takiego dokumentu spoczywają na nadawcy oraz na przewoźniku towaru niebezpiecznego.
Nadawca zobowiązany jest zaopatrzyć przewoźnika w informacje i dane w formie możliwej do odczytania oraz, jeżeli to konieczne, w wymagane dokumenty przewozowe oraz dokumenty towarzyszące (zezwolenia, dopuszczenia, powiadomienia, świadectwa itd.), uwzględniając w szczególności wymagania podane w dziale 5.4 (dokument przewozowy, certyfikat pakowania kontenera, multimodalny dokument przewozowy)
Przewoźnik powinien w szczególności upewnić się, że wszystkie informacje wymagane w ADR, dotyczące towarów niebezpiecznych przeznaczonych do przewozu, zostały przed jego rozpoczęciem dostarczone przez nadawcę oraz że wymagana dokumentacja znajduje się w jednostce transportowej.
Informacje, które obowiązkowo muszą być zawarte w dokumencie przewozowym to:
- numer UN poprzedzony literami „UN”;
- prawidłową nazwę przewozową, uzupełnioną, jeżeli jest to wymagane (dla I.N.O), nazwą techniczną podaną w nawiasie;
- dla:
-
- materiałów i przedmiotów klasy 1: kod klasyfikacyjny. W przypadku, gdy w kolumnie (5) tabeli A w dziale 3.2, podano numery wzorów nalepek inne niż 1, 1.4, 1.5 i 1.6, to numery tych wzorów powinny być podane w nawiasie po kodzie klasyfikacyjnym;
- dla materiałów promieniotwórczych klasy 7: numer klasy – „7”;
- dla akumulatorów litowych UN 3090, 3091, 3480 i 3481: numer klasy „9”;
- dla innych materiałów i przedmiotów pozostałych klas: numery wzorów nalepek ostrzegawczych podane w kolumnie (5) tabeli A w dziale 3.2 oraz numery wzorów nalepek ostrzegawczych wymaganych na podstawie przepisu szczególnego podanego w kolumnie (6). Jeżeli występuje więcej niż jeden numer wzoru nalepki, to numery następujące po pierwszym numerze powinny być podane w nawiasie.
- grupę pakowania, jeżeli została przypisana do danego materiału
- liczbę i określenie sztuk przesyłki, jeżeli występują (kod opakowania może być użyty jedynie jako uzupełnienie
- całkowitą ilość każdego z towarów niebezpiecznych mającego odrębny numer UN
- nazwę i adres nadawcy
- nazwę i adres odbiorcy – W przypadku, gdy towary niebezpieczne przeznaczone są dla odbiorców nieznanych w chwili rozpoczęcia przewozu, za zgodą właściwych władz państw, których dotyczy przewóz, informacja ta może być zastąpiona wyrazami „Sprzedaż obwoźna”;
- zapis wymagany na podstawie umowy specjalnej;
- (zarezerwowany)
- kod ograniczeń przewozu przez tunele, jeżeli został przypisany do danego towaru, podany wielkimi literami w nawiasie
Umiejscowienie i kolejność informacji wymaganych w dokumencie przewozowym są dowolne, z wyjątkiem informacji wymaganych w (a), (b), (c), (d) i (k) które powinny być podane w kolejności określonej powyżej (tj. (a), (b), (c), (d), (k)), bez żadnych dodatkowych informacji pomiędzy nimi, jeżeli nie są one dopuszczone w ADR.
Oto kilka przykładowych zapisów wraz z objaśnieniem:
„UN 1098 ALKOHOL ALLILOWY, 6.1 (3), I, (C/D)” lub
„UN 1098, ALKOHOL ALLILOWY, 6.1 (3), GP I, (C/D)”. – GP lub PG może być zapisane, ale nie musi
Jeżeli przewożone są odpady zawierające towary niebezpieczne (inne niż odpady promieniotwórcze), to prawidłowa nazwa przewozowa powinna być poprzedzona wyrazem „ODPAD”.
„UN 1230 ODPAD METANOL, 3 (6.1), II, (D/E)”
„UN 1993 ODPAD MATERIAŁ ZAPALNY CIEKŁY I.N.O. (toluen i alkohol etylowy), 3, GP II, (D/E)”
W przypadku przewozu towarów niebezpiecznych w opakowaniu awaryjnym, w opakowaniu dużym awaryjnym lub naczyniu ciśnieniowym awaryjnym, po ich opisie w dokumencie przewozowym należy dodać wyrazy „OPAKOWANIE AWARYJNE” lub „NACZYNIE CIŚNIENIOWE AWARYJNE”.
W przypadku próżnych nieoczyszczonych opakowań zawierających pozostałości towarów niebezpiecznych klas innych niż klasa 7 oraz próżnych nieoczyszczonych naczyń do gazów o pojemności nie większej niż 1000 litrów, informacje podane (a), (b), (c), (d), (e) i (f) zastępuje się odpowiednio wyrazami „PRÓŻNE OPAKOWANIE”, „PRÓŻNE NACZYNIE”, „PRÓŻNY DPPL” lub „PRÓŻNE OPAKOWANIE DUŻE”, uzupełnionymi następującą po nich informacją o ostatnio załadowanych towarach, np.: „PRÓŻNE OPAKOWANIE, 6.1 (3)”.
„PRÓŻNE OPAKOWANIA ZAWIERAJĄCE POZOSTAŁOŚCI 3, 6.1, 8” – poprawny zapis
W przypadku próżnych nieoczyszczonych jednostek ładunkowych, zawierających pozostałości towarów niebezpiecznych, informacje podane (a) do (d) oraz (k) powinny być poprzedzone odpowiednio wyrazami „PRÓŻNY POJAZD-CYSTERNA”, „PRÓŻNA CYSTERNA ODEJMOWALNA”, „PRÓŻNY KONTENER-CYSTERNA”, „PRÓŻNA CYSTERNA PRZENOŚNA”, „PRÓŻNY POJAZD-BATERIA”, „PRÓŻNY MEGC”, „PRÓŻNY MEMU”, „PRÓŻNY POJAZD”, „PRÓŻNY KONTENER”, uzupełnionymi następującymi po nich wyrazami „OSTATNI ŁADUNEK:”
w przypadku próżnych nieoczyszczonych naczyń do gazów o pojemności większej niż 1 000 litrów „PRÓŻNE NACZYNIE”, uzupełnionymi następującymi po nich wyrazami „OSTATNI ŁADUNEK:”
Przykłady:
„PRÓŻNY POJAZD-CYSTERNA, OSTATNI ŁADUNEK: UN 1098 ALKOHOL ALLILOWY, 6.1 (3), I, (C/D)” lub
„PRÓŻNY POJAZD-CYSTERNA, OSTATNI ŁADUNEK: UN 1098 ALKOHOL ALLILOWY, 6.1 (3), GP I, (C/D)”.
Jeżeli prawidłowa nazwa przewozowa materiału w postaci ciekłej przewożonego lub nadawanego do przewozu w temperaturze nie niższej niż 100°C lub materiału w postaci stałej przewożonego lub nadawanego do przewozu w temperaturze nie niższej niż 240°C, nie zawiera jako swojej części informacji o przewozie w podwyższonej temperaturze (np. poprzez użycie określenia „TEMPERATURA PODWYŻSZONA” lub „STOPIONY”), to bezpośrednio przed tą prawidłową nazwą przewozową powinien być wpisany wyraz „GORĄCY”.
Jeżeli wyraz „STABILIZOWANY” jest częścią prawidłowej nazwy przewozowej, to w dokumencie przewozowym powinny być podane wartości temperatury kontrolowanej i awaryjnej w następujący sposób:
„TEMPERATURA KONTROLOWANA: … °C, TEMPERATURA AWARYJNA: … °C”
Jeżeli materiał należący do klasy od 1 do 9 spełnia kryteria klasyfikacyjne podane w 2.2.9.1.10, to dokument przewozowy powinien zawierać dodatkowy zapis „ZAGRAŻAJĄCY ŚRODOWISKU”
Przepisy ADR dopuszczają stosowania jeszcze wielu innych zapisów w dokumencie przewozowym które wymienione są między innymi w przepisach szczególnych dla pojedynczych numerów UN.
W przypadku wielu odbiorców, ich nazwy i adresy oraz informacje dotyczące dostarczanych ilości towarów, podane w sposób umożliwiający określenie ich rodzaju i ilości w każdej chwili przewozu, mogą być zawarte w innych dokumentach stosowanych w praktyce lub wymaganych na podstawie innych przepisów. Dokumenty te powinny znajdować się w pojeździe.
W przypadku użycia zamiast dokumentacji papierowej technik elektronicznego przetwarzania danych (EDP) lub elektronicznej wymiany danych (EDI), dostępność do tych danych podczas przewozu powinna być zapewniona w stopniu co najmniej równoważnym dokumentacji papierowej.
Informacje zamieszczone w dokumencie powinny być zapisane w języku urzędowym państwa nadania, a jeżeli nie jest to język angielski, francuski lub niemiecki, to również w języku angielskim, francuskim lub niemieckim
Certyfikat pakowania kontenera/pojazdu
Jeżeli przewóz towarów niebezpiecznych znajdujących się w kontenerze dokonywany jest bezpośrednio przed przewozem morskim, to do dokumentu przewozowego powinien być dołączony certyfikat pakowania kontenera/pojazdu zgodny z przepisami IMDG. Funkcje dokumentu przewozowego wymaganego ADR i certyfikatu pakowania kontenera/pojazdu, o którym mowa powyżej, może pełnić jeden dokument.
